Σε σκοταδιστικές εποχές οι θεσμοί, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι έννοιες ανύπαρκτες. Σε χώρες ή περιοχές υπανάπτυκτες, καθώς και σε περιόδους, στις οποίες το βιοτικό, μορφωτικό, πολιτιστικό επίπεδο βρισκόταν σε παρακμή, ο αιμοβόρος όχλος αισθανόταν ‘’κάθαρση’’ -όχι μέσα από τραγωδίες-έργα τέχνης, αλλά μέσα από πραγματικές τραγωδίες, που παίζονταν ζωντανά και μπροστά του.
Ο θάνατος στην πυρά, ο αποκεφαλισμός, ο λιθοβολισμός, ο απαγχωνισμός κλπ εκτελούνταν δημόσια και το αδηφάγο πλήθος ζητωκραύγαζε τους δήμιους, έβριζε τους μελλοθάνατους με άγριες φωνές, όπως συνηθίζεται σήμερα στα γήπεδα. Μόνο που, αντί για γκολ, αφαιρούνταν μια ζωή ανθρώπινη από ανθρώπους.
Έκτοτε, οι πολιτισμένες κοινωνίες προσπάθησαν και οφείλουν να προσπαθούν να διαπαιδαγωγήσουν και να καλλιεργήσουν τους πολίτες.
Σήμερα, από την άλλη πλευρά που με τις τεράστιες τεχνολογικές δυνατότητες επικοινωνίας, όλος ο πλανήτης γίνεται ένα, μια χώρα με άλλη φιλοσοφία, μπορεί άμεσα να επηρεαστεί από άλλη με αντίθετες αντιλήψεις και συστήματα. Έτσι, είδαμε στην τηλεόρασή μας χώρες όπως οι ευρωπαϊκές, που, παρότι έχουν απορρίψει πλήρως την θανατική ποινή, ακριβώς για να μην καλλιεργούν κτηνώδη ένστικτα και συμπεριφορά στους πολίτες τους, άφησαν να τους επηρεάσουν, μέσω της τηλεόρασης, βίαιες και αποτρόπαιες σκηνές απαγχονισμού του Σαντάμ Χουσειν, του πρώην προέδρου του Ιράκ, ο οποίος ενόχλησε πολύ τις ΗΠΑ, κι έτσι η ζωή του έπρεπε να αφαιρεθεί, έτσι -εκδικητικά- και να γίνει θέαμα σε όλη την υφήλιο, καθώς και οι σκηνές από τις πρόσφατες εκτελέσεις Ιρακινών.
Ευτυχώς, η ελληνική τηλεόραση δεν έδειξε ολόκληρη τη διαδικασία της εκτέλεσης, παρά μόνο την αρχή της, κινούμενη στα όρια της επιτρεπόμενης προβολής βίαιων σκηνών, μόνο για απαραίτητη ενημέρωση του κοινού (άρ. 8 παρ. 1 του π.δ. 100/2000, σύμφωνα με το οποίο, οι τηλεοπτικοί φορείς οφείλουν να μην μεταδίδουν σκηνές άσκοπης βίας και γενικά προγράμματα, τα οποία ενδέχεται να βλάψουν σοβαρά τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων).
Ενδεικτικό της εγκληματικής επίδρασης, στον παιδικό ψυχισμό, των βίαιων σκηνών και μάλιστα, σκηνών εκτέλεσης, που εμπεριέχουν και αρνητικό παιδαγωγικό μήνυμα, είναι η άμεση μίμηση αυτών από διάφορα παιδιά ανά τον κόσμο, με τραγικό αποτέλεσμα την απώλεια της ίδιας τους της ζωής.
Η υψηλή λοιπόν τεχνολογία της εποχής μας και η παγκοσμιοποιημένη διάδρασή της, μετέτρεψαν όλο τον πλανήτη σε μια ενιαία αρένα, ένα γήπεδο, που παρακολουθεί το ίδιο ματς ή το όποιο ίδιο θέαμα. Συνειδητοποιώντας το φαινόμενο αυτό, οφείλουμε οι λεγόμενες «πολιτισμένες κοινωνίες» να λάβουμε μέτρα ώστε:
Αφενός, το «θέαμα» αυτό να είναι «καλό καγαθό», πράγμα πολύ δύσκολο, αφού προαπαιτούμενες συνθήκες είναι η οικονομική, πολιτική, κοινωνική ισορροπία στο εσωτερικό όλων των χωρών, η ισορροπημένη σχέση μεταξύ των χωρών αυτών, καθώς και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν οι όροι αυτοί πληρούνταν δεν θα είχαμε οδηγηθεί στην εκτέλεση του Σαντάμ Χουσεϊν δι’ απαγχονισμού, γεγονός που αποτέλεσε το «θέαμα της αρένας».
Αφετέρου, στην περίπτωση που είναι αναπόφευκτη η ύπαρξη τέτοιων οικτρών και απάνθρωπων «θεαμάτων», να μην γίνονται αυτά το «θέαμα της αρένας» δηλαδή πρέπει να λαμβάνονται μέτρα, ώστε οι πολίτες κάθε κράτους, οι πολίτες του κόσμου, να μην γίνονται δέκτες-θεατές αυτών, μέσα από τις τηλεοράσεις τους.
Οφείλουμε να συμβάλουμε όλοι, ο καθένας στο μέτρο που του αναλογεί, ώστε η παγκοσμιοποιημένη αρένα να μετατραπεί σε ένα παγκόσμιο θέατρο όπου θα παρακολουθούμε έργα υψηλής τέχνης και όχι τερατουργήματα!
*Η Δώρα Παπαδάκη είναι Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, κάτοχος DEA και DEE ευρωπαΪκού δικαίου.