Ομιλία της Δώρας Παπαδάκη στη Βουλή στην ημερίδα της 8.3.2011, με θέμα «Γυναίκα και ΜΜΕ»
Κα Πρόεδρε της σημερινής συνεδρίασης, κ. Πρόεδρε της Επιτροπής, Κες και κ. Βουλευτές, Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα , καταρχήν, να ευχηθώ Χρόνια πολλά μας σήμερα! Χρόνια πολλά στο 52% του πληθυσμου! 100 χρόνια αγώνων συμπληρώνονται σήμερα, αλλά παλεύουμε ακόμη για τα αυτονόητα!
Συγχαίρω, καταρχήν, για την οργάνωση της σημερινής ημερίδας και για την επιλογή του καθοριστικού αυτού θέματος για τη θέση μας.: ”Γυναίκα και ΜΜΕ” Τρείς λέξεις που, ξεχωριστά, ηχούν απλά και κατανοητά. Όλες μαζί, όμως, απεικονίζουν πολλαπλά φαινόμενα, που χρήζουν αναλύσεως, διότι ο αντίκτυπος τους στην κοινωνία μας είναι τεράστιος.
Η γυναίκα, σε σχέση με τα ΜΜΕ, μπορεί να είναι η Γυναίκα εμφανιζόμενη σε αυτά, ή η Γυναίκα τηλεθεατής ή ακροατής τους, μπορεί να είναι η Γυναίκα διαφημιζόμενη ή η Γυναίκα καταναλωτής, μπορεί να είναι, ακόμη, η Γυναίκα εργαζόμενη σε αυτά.
Σε οποιαδήποτε απο τις προαναφερόμενες θέσεις και αν βρίσκεται η Γυναίκα, σε σχέση με τα ΜΜΕ, είναι πάντα, η ”ριγμένη”, η αδικημένη της υπόθεσης.
Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:
-Η Γ υναίκα εργαζόμενηστα ΜΜΕ, όπως όλες οι εργαζόμενες στον ιδιώτικο τομέα, βρίσκεται σε δεινή θέση.
Πλήττεται απο την ανεργία, προσλαμβάνεται πιο δύσκολα απο έναν άνδρα, ειδικά εάν βρίσκεται στην περίοδο
πριν ή μετά την απόκτηση τέκνου, δεν αμείβεται όσο θα έπρεπε και συνήθως της ανατίθενται εργασίες βαριές και υπεύθυνες, αλλά «αφανείς». Σύμφωνα με έρευνα του γαλλικού ”Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης” του λεγόμενου ”CSA”, οι Γυναίκες στα ΜΜΕ είναι ”invisibles ou secondaires”, δηλαδή «αόρατες ή δευτερεύουσες υπάρξεις».
Ενδεικτικό για την εργασιακή της κατάσταση είναι πως, ενώ στις σχολές δημοσιογραφίας το 60% των φοιτητών είναι γυναίκες, στην συνέχεια απορροφάται στην αγορά εργασίας των ΜΜΕ μόνο το 39%.
Οι Γυναίκες εργαζόμενες στα ΜΜΕ, ως εμφανιζόμενες σε αυτά, καλούνται τις περισσότερες φορές να παίξουν ρόλο ”Γλάστρας”, ρόλο δηλαδή, ασήμαντο και δευτερεύοντα δίπλα στον Άντρα παρουσιαστή, που έτσι τον αναδεικνύουν και τον κάνουν να φαίνεται ακόμη πιο Δυναμικός και Ικανός…
Σε ό,τι αφορά τις Γυναίκες καλεσμένες σε εκπομπές δημοσιογραφικές ή εκπομπές έρευνας, πάλι αριθμητικά υστερούν κατα πολύ.
Σύμφωνα με την προαναφερόμενη γαλλική έρευνα, οι Γυναίκες προσκαλούνται στις εκπομπές αυτές πιο πολύ για να μιλήσουν ως ”θύματα” καταστάσεων ή ενεργειών, παρά ως ”ειδικοί”, ως άτομα με εξειδικευμένες γνώσεις.
Ενώ η παρουσία γυναικών-πολιτικών στελεχών στην ελληνική τηλεόραση είναι πολύ ισχνή και ανέρχεται μόλις στο 17,5%, κατα μέσον όρο, όσο είναι και το χαμηλότατο ποσοστό γυναικών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Και εκεί που η εικόνα της Γυναίκας πέφτει στο ναδίρ είναι στις πρωινές και μεσημεριανές εκπομπές, στο μεταμεσονύκτιο πρόγραμμα, στα ελληνικά σήριαλς και σε πολλές διαφημίσεις.
Στην πρωινή και μεσημεριανή ζώνη, οι παρουσιάστριες περιφέρονται στο πλατώ ή κάθονται σε θέση και με τρόπο, που αναδεικνύει και επιδεικνύει τα σωματικά τους προσόντα και πάντα ντυμένες….. στοιχειωδώς…..
Αντικείμενο, δε, των εκπομπών είναι συμβουλές ομορφιάς, μαγειρικής και κουτσομπολιό για σταρς, για άτομα που αποτελούν το ”άπιαστο όνειρο” των τηλεθεατών, άτομα, που ζούν στους προβολείς, στη χλιδή, βυθισμένοι σε πανάκριβα καταναλωτικά αγαθά, ακόμη και εντός περιόδου εθνικής οικονομικής κρίσης…
Στις ζώνες αυτές παρελαύνουν μοντέλα και άλλοι ”συναφείς κλάδοι”, των οποίων αναλύονται οι φίρμες ρούχων που φορούν και ο εκάστοτε ”ευκατάστατος” ή/και διάσημος, πάντα, σύντροφός τους…
Με δεδομένο, λοιπόν, τον παιδαγωγικό ρόλο της τηλεόρασης, την δυνατότητα απόλυτης επιρροής της στον ανθρώπινο εγκέφαλο και ψυχοσύνθεση, την δυνατότητά της να εισβάλει σε κάθε σπίτι σε όλη την επικράτεια, αντιλαμβανόμαστε όλοι το που μπορεί να οδηγήσει η στόχευση στον ακραίο καταναλωτισμό και την φαύλη δημοσιότητα, όταν η προσέγγισή τους, με «νόμιμο και ηθικό» τρόπο -ειδικά στην σημερινή Ελλάδα- είναι ιδιαίτερα δύσκολη!…
Προς την κατεύθυνση αυτή, της δημιουργίας «υψηλών ιδανικών» (εντός εισαγωγικών) της νεολαίας μας, προβάλλονταν συνεχώς τα ”πρότυπα” Τζούλια, Ντούβλη, που δήλωναν ότι κάνουν τα πάντα -ακόμη και ταινίες πορνό- για τα χρήματα…Και οι εκπομπές ”ανέλυαν” τις βαρυσήμαντες δηλώσεις τους διαρκώς…
Ακόμη και οι ειδήσεις ευτελίστηκαν με το δελτίο καιρού της Πετρούλας…
”Όταν εκπαιδεύουμε έναν άντρα, εκπαιδεύουμε έναν άντρα, όταν εκπαιδεύουμε μια γυναίκα, εκπαιδεύουμε μια κοινωνία”!
Τα σχόλια περιττεύουν, λοιπόν, για το ποιά εκπαίδευση θέλουν τα ΜΜΕ για τις Γυναίκες και για την κοινωνία μας…
Δεν μπορούμε να μην λάβουμε υπόψιν ακόμη, και να μην δούμε, εντός του παζλ της γυναικείας υποτίμησης,
1)Την πώληση ερωτικών διαλόγων και ”γνωριμιών” με διαφημίσεις γραμμών 090 μεταμεσονύκτιες και συνοδευόμενες απο γυμνά γυναικεία, λικνιζόμενα σώματα…
2) Τα ελληνικά σήριαλς, όπου οι γυναίκες προβάλλονται συνήθως, ως ”πονηρές”, συμφεροντολόγες, δολοπλόκες, ”χαζοχαρούμενες” και ”ελαφριές” γενικότερα.
Η αντίθεση είναι τεράστια, σε σχέση με τα ξένα σήριαλς, και σε όπου οι Γυναίκες παρουσιάζονται, ως επι το πλείστον, ως ικανότατοι επιστήμονες, επαγγελματίες, ερευνητές, επιχειρηματίες, ως υπάρξεις, που χαίρουν σεβασμού, αλλά και αυτοεκτίμησης, εφάμιλλες με τους άνδρες.
3) Στις διαφημίσεις επίσης, η Γυναίκα προβάλλεται ως ”νοικοκυρούλα” ή ως σεξουαλικό Αντικείμενο.
Αποτέλεσμα, να χάνουν οι γυναίκες την αυτοεκτίμησή τους, εάν δεν έχουν τις ”επιβαλλόμενες” αναλογίες…Ενδεικτικό, οτι απο τους λίγους επαγγελματίες, που δεν έχουν πληγεί απο την κρίση είναι οι πλαστικοί χειρουργοί!!!…
Παράλληλα, αυξάνονται κάθετα τα φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης και στους χώρους εργασίας, άσκησης βίας κάθε μορφής κατά των γυναικών, κρίσης του γάμου και των σχέσεων…
Κρίσης, όμως, και γενικότερα θεσμών και αξιών με αρνητικότατα αποτελέσματα στην κοινωνική, ακόμη και στην οικονομική ζωή του τόπου μας! Τα φαινόμενα αυτά βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με την εικόνα της Γυναίκας στα ΜΜΕ.
Μπροστά στο πολύ σύνθετο αυτό και καταστροφικό -κοινωνικά- φαινόμενο, η επιβολή κυρώσεων απο το ΕΣΡ με τη μορφή προστίμου κάποιων δεκάδων χιλιάδων ευρώ, σε ad hoc περιπτώσεις, κατόπιν καταγγελίας συνήθως, είναι ένα μέτρο τιθάσευσης του φαινομένου, αλλά προφανώς δεν αρκεί για να το θεραπεύσει.
Οι νομικές σχετικές διατάξεις που χρησιμοποιεί το ΕΣΡ, ως νομικό έρεισμα των αποφάσεών του είναι το Σύνταγμα (άρθρο 15), τα π.δ 100/2000, 77/2003, 109/2010, τον Ν. 1730/1987, τους κανονισμούς του ΕΣΡ κλπ.
Χαρακτηριστικό απόσπασμα του σκεπτικού των σχετικών αποφάσεων του ΕΣΡ είναι το εξής:
”Είναι άξιο παρατηρήσεως, ότι ένα γεγονός άσχετο με τον πολιτισμό, την οικονομία ή την πνευματική ανάπτυξη της χώρας (αναφέρεται στο ”περίφημο” dvd-πορνό της Τζούλιας), προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό σε επανειλημμένες εκπομπές του, παρότι, σύμφωνα με το Σύνταγμα, η τηλεόραση έχει κοινωνική αποστολή, η οποία συνίσταται στην πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, τον σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και τον σεβασμό της παιδικής ηλικίας και της νεότητος”.
Άποψή μας, πάντως, είναι, πως η επιβολή κυρώσεων από το ΕΣΡ πρέπει να γίνεται με συγκεκριμένη στρατηγική και όχι αποσπασματικά.
Πρέπει, ακόμη, να καλούνται οι σταθμοί, κατά διαστήματα, και να πιέζονται να προβούν όλοι μαζί ταυτόχρονα σε μέτρα αυτορρύθμισης και ”αυτοθεραπείας”, έτσι, των παθογενειών!…
Άλλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν είναι: Επιτροπή, που θα παρακολουθεί την εξέλιξη των γυναικείων προτύπων στα ΜΜΕ, θα πραγματοποιεί σχετικές έρευνες και θα συντάσσει προτάσεις. (κάτι που ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες) .
-Κίνητρα για παραγωγή σειρών που προβάλλουν το πρότυπο της ισότιμης, επιτυχημένης γυναίκας, που σέβεται τη φύση της και την αξιοπρέπειά της.
-Κίνητρα για την παραγωγή εκπομπών προβολής Γυναικών-πνευματικών ανθρώπων.
-Επιμόρφωση των εργαζομένων στα ΜΜΕ, σχετικά με θέματα ισότητας.
-Αυστηροποίηση και συγκεκριμενοποίηση των σχετικών διατάξεων.
-Δημιουργία μηχανισμού συναγερμού, μόλις επισημανθεί προσβολή της Γυναίκας στα ΜΜΕ, μέσω συνεχούς παρακολούθησης των προγραμμάτων των ΜΜΕ, άμεσης επισήμανσης των προβλημάτων, καταγγελίας τους και λήψης κατάλληλων μέτρων.
-Ευαισθητοποίηση του κοινού, με κοινωνικά μηνύματα κ.α, αλλά και διδασκαλία σχετικών μαθημάτων στα σχολεία..
Γιατί το ίδιο το κοινό πρέπει να απαξιώσει και έτσι ”μηδενίζοντας τα νούμερα τηλεθέασης”, να εξαφανίσει τις εκπομπές που δεν σέβονται την Γυναίκα!…
Και απέδειξε τελευταία το κοινό, πως έχει υψηλό κριτήριο και αισθητήριο και επιβραβεύει τα ποιοτικά προγράμματα, που υμνούν τις αξίες και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια!
Ας ελπίσουμε λοιπόν, πως, όπως κάθε τρικυμία, δημιουργεί προβλήματα, αλλά τελικά καθαρίζει τη θάλασσα, έτσι και η σημερινή κρίση, μέσα από οδυνηρή -έστω- διαδικασία, τελικά θα οδηγήσει στην κάθαρση, στο καλό καγαθό, στην επικράτηση και διάσωση των Αξιών μας και όχι στην περαιτέρω αλλοτρίωσή τους!
Όπως προαναφέραμε, ”όταν εκπαιδεύεις έναν άντρα, εκπαιδεύεις έναν άντρα…όταν εκπαιδεύεις μια γυναίκα, εκπαιδεύεις μια κοινωνία”!…. Και αντίστοιχα, όταν εξευτελίζεις μια Γυναίκα, εξευτελίζεις μια κοινωνία! Και όταν ωφελείς τη Γυναίκα, ωφελείς και πάλι την ίδια την κοινωνία!…
Η Δώρα Παπαδάκη είναι Δικηγόρος Αθηνών στον Άρειο Πάγο, με D.E.A. και D.E.E. στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Eπιλ. Βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στην Α΄ Αθήνας.
Μέλος του Τομέα Γυναικών του ΠΑΣΟΚ και της Επιτροπής Διεθνών σχέσεών του κ.ά. Επιτροπών.
Μέλος και Σύμβουλος πολλών γυναικείων οργανώσεων και σωματείων.
Πρόεδρος της Επιτροπής για την ενδοοικογενειακή βία.